Created with WebWaveCMS

Copyright 2024 by

Kancelaria Adwokacka Aneta Tomala-Szarek

Naturalną konsekwencją rozstania się małżonków w wyniku rozwodu jest podział zgromadzonego w trakcie trwania małżeństwa wspólnego majątku.

Majątek wspólny

W pierwszej kolejności wyjaśnić trzeba czym jest wspólny majątek małżonków. W poszukiwaniu odpowiedzi na to pytanie sięgnąć należy do kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, którego przepisy regulują kompleksowo kwestię majątkowe osób pozostających w związku małżeńskim. Po ślubie, niejako domyślnie, przyjmowany jest ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej. A więc jeżeli małżonkowie nie zdecydują się na przyjęcie innego ustroju małżeńskiego to aż do momentu ustania małżeństwa pozostawać będą w ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej. Co to oznacza w praktyce? Otóż oznacza to, że, co do zasady, wszystko co małżonkowie nabywają w trakcie trwania małżeństwa, niezależnie od tego czy robią to wspólnie czy robi to jedynie jedno z nich, stanowi składnik ich wspólnego majątku. Od tej zasady są oczywiście wyjątki – szukać ich należy w art. 33 k.r.o. który wymienia enumeratywnie wszystkie przypadki kiedy dany składnik majątku nie trafia do majątku wspólnego a do majątku osobistego jednego z małżonków.

Dwie możliwe drogi do podziału majątku wspólnego

Mając już usystematyzowaną wiedze na temat składu majątku wspólnego można przejść do jego podziału. Podział jest możliwy po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej, do czego może dojść między innymi w konsekwencji orzeczenia rozwodu – na tym konkretnym przypadku skupię się w niniejszym artykule.

Istnieją dwa sposoby podziału majątku z których mogą skorzystać byli małżonkowie – umowny lub sądowy.

Umowny podział majątku wspólnego jest rekomendowany w przypadku kiedy małżonkowie są w stanie wypracować zgodne stanowisko w kwestii dzielonego majątku. Jeżeli małżonkowie porozumieją się, zawierają ze sobą umowę w której wskazują sposób podziału majątku jaki ustalili. Umowa taka zazwyczaj nie wymaga szczególnej formy. Sytuacja zmienia się jeżeli w skład majątku wspólnego wchodzi składnik, którego przeniesienie na inny podmiot wymaga szczególnej formy, np. nieruchomość. Wtedy umowa zawarta musi być w formie aktu notarialnego.

Jeżeli natomiast małżonkowie mają rozbieżne wizje tego co ma stać się ze zgromadzonym przez nich majątkiem i nie potrafią wypracować wspólnego porozumienia, pozostaje im droga sądowa. Postępowanie sądowe w przedmiocie podziału majątku wspólnego inicjowane jest wnioskiem który może być złożony przez każdego z małżonków. Wniosek składa się zawsze do Sądu Rejonowego – niezależnie od tego jaka jest wartość dzielonego majątku. Jeżeli chodzi o właściwość miejscową -  wniosek skierować należy do Sądu, w którego okręgu znajduje się dzielony majątek. Może się również zdarzyć sytuacja w której majątek wspólny będzie znajdował w okręgach więcej niż jednego sądu rejonowego – na przykład w sytuacji jeżeli małżonkowie mają dwie nieruchomości- jedną w Krakowie a drugą w Warszawie. W takiej sytuacji to wnioskodawca może zdecydować przed którym Sądem będzie się toczyło postępowanie. Zatem osoba występujące z wnioskiem jest pod tym względem w sytuacji uprzywilejowanej, warto o tym pamiętać, zwłaszcza, jeżeli małżonkowie nie mieszkają blisko siebie. 

Pismem inicjującym postępowanie o podział majątku wspólnego jest wniosek o jego podział. W piśmie tym należy Sądowi wskazać szczegółowo jakie są składniki majątku wspólnego, a więc wszystko to co strony zgromadziły przez czas trwania małżeństwa, a co nie należy do ich majątków osobistych, a ponadto zaproponować sposób podziału tego majątku.

Udziały w majątku wspólnym – czy zawsze podział będzie „pół na pół”?

Odpowiedź brzmi – nie!

Udziały w majątku wspólnym z zasady są równe, jednak w razie wystąpienia dwóch przesłanek – „ważnych powodów” oraz przyczyniania się w różnym stopniu do powstania majątku wspólnego - możliwe jest odejście od zasady równości udziałów i ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym, a skrajnie nawet pozbawienie jednego z małżonków jego udziału. Należy jednak zdawać sobie sprawę z tego, że podział w oparciu o nierówne udziały jest sytuacją wyjątkową. W orzecznictwie Sądów za „ważne powody” uważa się na przykład rażące lub uporczywe naruszanie przez jednego z małżonków obowiązków wobec rodziny, jak również długotrwałą separację zawinioną przez danego małżonka. Drugą przesłanką jest stopień przyczynienia się do powstania majątku wspólnego. Sąd oceni więc starania małżonków jakie w trakcie trwania małżeństwa czynili w zakresie ciążących na nich obowiązków w stosunku do wspólnej rodziny. Co istotne zgodnie z art. 43 § 3 k.r.o. Sąd uwzględnia nakłady osobistej pracy przy wychowaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym. Nie może więc dojść do sytuacji w której jeden z małżonków, który przez cały czas trwania małżeństwa pracował zarobkowo zażądał podziału majątku wspólnego z nierównymi udziałami, uzasadniając to tylko tym, że drugi małżonek pozostawał w tym czasie w domu z dzieckiem i nie pracował zarobkowo.

Wspomnieć należy jeszcze o kwestii nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny małżonków, a więc o sytuacji w której jeden z małżonków wykorzystuje środki należące do jego majątku osobistego, np. oszczędności z czasów przed zawarciem związku małżeńskiego, do chociażby przeprowadzenia remontu wspólnej nieruchomości małżonków. W takiej sytuacji małżonek ten może domagać się zwrotu poczynionych przez siebie nakładów.

Sposoby podziału majątku wspólnego.

Przechodząc dalej – wniosek o podział majątku wspólnego powinien również zawierać propozycję podziału majątku. Wyjaśnienia wymaga zatem na czym faktycznie ma polegać podział majątku wspólnego. Istnieją trzy sposoby na podzielenie majątku wspólnego.

Po pierwsze – podział w naturze. Jest to częsty sposób podziału wspólnej nieruchomości. Jeżeli okaże się, że części przypadająca danemu małżonkowi nie odpowiada wysokości udziałów jakie ten małżonek posiada w majątku wspólnym, Sąd może zasądzić na jego rzecz dopłatę.

Po drugie – przyznanie majątku jednemu małżonkowi z jednoczesnym zasądzeniem spłat na rzecz drugiego małżonka. Wysokość spłaty będzie uzależniona od wartości nieruchomości oraz od wysokości udziału jaki przypada na małżonka uprawnionego do spłaty.

Po trzecie - sprzedaż składników wspólnego majątku a następnie podział uzyskanej kwoty stosownie do wysokości udziałów każdego z małżonków. Taki sposób podziału stosowny jest stosunkowo rzadko.

Wartość majątku wspólnego- na jaki moment należy ją ustalać.

Kończąc temat podziału majątku wspólnego, zaznaczyć jeszcze, że wartość majątku wspólnego ustala się na dzień dokonywania tego podziału. Często spotkać można się z sytuacją kwestionowania wartości majątku wspólnego. Dzieje się tak dlatego, że strona zobowiązana do spłaty będzie dążyła do tego aby wartość majątku ustalić na jak najniższym poziomie, a z kolei osoba uprawniona do spłat będzie chciała aby należna jej kwota była jak najwyższa. Jeżeli strony nie zgadzają się co do wyceny jakiegoś składnika majątku Sąd powołuje  biegłego rzeczoznawcę majątkowego, który jako podmiot niezależny od stron dokonuje wyceny danego składnika majątku.

Mam nadzieję, że udało mi się przybliżyć Państwu tematykę związaną z podziałem majątku wspólnego po rozwodzie. Jeżeli szukacie Państwo odpowiedzi na inne nurtujące pytania związane z prawem rodzinnym zachęcam do zapoznania się z innymi artykułami publikowanymi na naszym blogu.

red. Agnieszka Orzeł

Aktualności / BLOG

0048518434617

+48 518 434 617

Gwarantujemy profesjonalizm, zaangażowanie, indywidualne podejście i dyskrecję